Чӑваш Енри коммуналлӑ хуҫалӑхра ӗҫлекенсем асӑннӑ отрасль объекчӗсене хӗле хатӗрлессипе ҫине тӑраҫҫӗ. Ӗнерхи кун тӗлне илсен, ӗҫе 59,9 процент чухлӗ пурнӑҫланӑ.
Ӗҫ хӑвӑртлӑхӗ енчен Йӗпреҫ (29,0%), Сӗнтӗрвӑрри (31,4%), Ҫӗмӗрле (32,5%) тата Ҫӗрпӳ (34,6%) районӗсем юлса пыраҫҫӗ.
Коммуналлӑ хуҫалӑх объекчӗсене хӗле хатӗрлессипе Улатӑр, Элӗк, Патӑрьел, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Шӑмӑршӑ, Тӑвай районӗсем тата Улатӑр хули малта. Вӗсенче палӑртнӑ ӗҫ калӑпӑшӗн 70 процентне пурнӑҫланӑ.
Республикӑн халӑх пултарулӑх центрӗ Канаш районӗнчи Культура ҫуртӗнче ҫамрӑксем валли «Вечерка вместо дискотеки» программа ирттернӗ. Тепӗр майлӑ каласан, ку вӑл Пӗрлехи фольклор кунӗ тенине пӗлтерет. Мероприяти тӗллевӗ — чӑваш йӑли-йӗркине ҫӗнӗ технологисем урлӑ ҫамрӑксем хушшинче сарасси.
Мероприятие 12 юрӑпа ташӑ коллективӗ хутшӑннӑ. Вӗсем тӗрлӗ йӑла-йӗркене кӑтартса панӑ: «Утӑҫи», «Салтака ӑсатни», «Тӑла тӳни», «Кӑшарни», «Улах», «Йӗтес чӗртни», «Ача чӑкӑчӗ», «Мӑнкун», «Ниме», «Туй», «Ҫӑнӑхта».
Пӗрлехи фольклор кунне Элӗк районӗнчи «Валинкке», Патӑрьел районӗнчи «Ҫӑлкуҫ», Йӗпреҫ районӗнчи «Эревет», Канаш районӗнчи «Татмӑш ен», Комсомольски районӗнчи «Шурӑмпуҫ», Красноармейски районӗнчи «Трак ен», Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Шокӑль», Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи «Сӗнтӗр», Муркаш районӗнчи «Екрем», Ҫӗрпӳ районӗнчи «Ямаш», Шупашкар районӗнчи «Шордан», Шӑмӑршӑ районӗнчи «Аххаяс» коллективсем хутшӑннӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче пурӑнакан 28 ҫулти арҫыннӑн кашни уйӑхрах тупӑшӗн пӗрре тӑваттӑмӗш пайне ачишӗн алимент тӳлемелле пулнӑ. Анчах вӑл укҫа куҫарса тӑман. Ҫапла парӑм 667 пин тенке ҫитнӗ.
Приставсем унӑн пурлӑхне арестлесен, хӑйне машинӑпа ирӗклӗ ҫӳреме чарсан тин вӑл парӑма татасси пирки шутлама пуҫланӑ. Пакунлисем ӑна унсӑрӑн пурлӑхне сутма пултарасси, хӑйне штраф тӳлеттересси пирки асӑрхаттарнӑ. Кун пек чухне пуҫиле ӗҫ пуҫарассине те каланӑ.
Приставсемпе калаҫнӑ чухне арҫын парӑма тахҫанах татма, ывӑлӗпе хутшӑнма шухӑшланине каланӑ. Кӗҫех ача амӑшӗн расчет счечӗ ҫине пӗтӗм парӑм укҫи куҫна.
Ӗнер каҫхи 9 сехетре Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Хурапыр ялӗнче 68 ҫулти арҫын хуҫалӑхне аҫа ҫапнӑ.
Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫулӑм ампара тӗп тунӑ, сарайпа вутӑ сарайне сиенлетнӗ. Пушарнӑйсем ҫулӑм юнашарти ҫурта куҫасран кӗрешнӗ. Юрать-ха, сарӑлма паман. Ҫапах ҫулӑм пӳрт карнизне сиенлетнӗ.
Сӑмах май, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑра 827 пушар пулнӑ. Вӗсенче 39 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче пурӑнакан 22 ҫулти хӗрарӑм хырӑмӗ касса ыратма пуҫласан васкавлӑ медпалӑшу чӗнмен. Вӑл виҫҫӗмӗш ачине кӗтнӗ те, ку суя паллӑ пулаяссине чухланӑ.
Анчах хырӑмӗ ыратма чарӑнман. Пушшех те, тата вӑйлӑрах ыратма пуҫланӑ. Вара тин вӑл тухтӑрсене чӗнме шутланӑ.
Медпулӑшу машинипе Шупашкарти президент пепкелӗх центрне кайнӑ чухне ҫул ҫинче хайхискер ҫуратма пуҫланӑ. Темиҫе минутран Людмила Жижайкина тата Евгений Козлов фельдшерсем алӑра сывӑ арҫын ачана тытнӑ. Ҫапла пепке Ҫемье, юратупа шанчӑклӑх кунӗнче ҫуралнӑ.
Атнар ял клубӗ ҫумӗнче йӗркеленӗ ача-пӑчасен клублӑ пухӑвне ҫӳрекен ачасем Хӗрлӗ Чутайри «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» таврапӗлӳ халӑх музейне ҫитсе килнӗ. Кун пирки район сайчӗ хыпарлать.
Район центрне 4 ҫухрӑмран ҫитнӗ ачасем музей вырнаҫнӑ культура эткерлӗхӗ шутланакан ҫуртпа паллашнӑ. Музейри экспонатсемпе экспозицисем те вӗсемшӗн кӑсӑклӑ пулнӑ. Сӑмахран, чӗрӗ хулӑран ӑсталанӑ япаласемпе паллашнӑ. Ҫӗр айӗнчен чавса кӑларнӑ авалхи чӗрчунсен шӑммисем те ачасене интереслентернӗ. Ку музейре вӗсем уйрӑмах нумай: мамонтӑн шӑммипе шӑлӗсем, бизон шӑммисем, аммонитсен чулланнӑ юлашкийӗсем.
Вӑхӑтлӑха йӗркеленӗ «О чем поет самовар» (чӑв. Сӑмавар мӗнле кӗвӗ калать?) курав та Атнар ачисемшӗн кӑсӑклӑ пулнӑ. Кунта вӗсем ыйтусем ҫине те хуравлакаланӑ, сӑмаварпа ҫыхӑннӑ ваттисен сӑмахӗсене аса илнӗ.
Район центрне ачасене клуб заведующийӗ Ольга Сергеева илсе кайнӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче плотинӑра арҫын путса вилнӗ. Ку инкек ҫӗртме уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Ҫӗн Ирчемеспе Уйпуҫ ялсен хушшинче пулнӑ.
Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Акчикассинче пурӑннӑ 45 ҫулти арҫын юраман вырӑнта шыва кӗнӗ. Ҫӑлавҫӑсене унӑн мӑшӑрӗ чӗннӗ. Лешсем ирхине унӑн виллине ҫыран хӗррине илсе тухнӑ.
Сӑмах май, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑра 18 ҫын путса вилнӗ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ – ачасем.
Кӑшӑлвируспа чирлекенсен йышӗ чакнӑ пулин те вакцинӑлас ӗҫе пӗтермен-ха. Хӗрлӗ Чутай район пульници пӗлтернӗ тӑрӑх вӗсен куҫса ҫӳрекен пункчӗ ҫитес вӑхӑтра тӗрлӗ ялсене ҫитсе килӗ.
Сӑмахран, ҫӗртмен 27-мӗшӗнче мобильлӗ пункт Турхан ялӗнче пулӗ. Тепӗр кун вӑл Хӗрлӗ Чутайра ӗҫлӗ. Юнкун, ҫӗртмен 29-мӗшӗнче, ҫак куҫса ҫӳрекен пункт ҫынсене вакцинӑлама Кивӗ Атикассине ҫитӗ. Тепӗр кунхине вара Виҫенерте ӗҫлӗ. Мобильлӗ пункт ял хӑлӑхне 8 сехетрен пуҫласа 16 сехетчен йышӑнӗ, 12:00-13:00 — апатлану вӑхӑчӗ пулӗ.
Унсӑр пуҫне вакцинӑланас тесен район пульницине те ҫитме пулать. Прививка тутарас тесен тухтӑр патӗнче те, «Госуслуги» сайт урлӑ та ҫырӑнма пулать. Ҫавӑн пекех 122 тата 8-987-576-49-84 номерсемпе шӑнкӑравласа ҫырӑнма май пур.
Шупашкар хулинче пурӑнакан Роза Андреева нумаях пулмасть 90 ҫул тултарнӑ. Ачаранпах юрлама юратнӑскер вӑл паян та чун киленӗҫне пӑрахман. Унтан та ытларах — хора ҫӳрет.
Роза Андреева Шупашкар хулин халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центрӗнчи «Палан» клубӗн хастар пайташӗ.
Роза Андреевна Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Туктамӑш ялӗнче ҫуралнӑ. Шкул пӗтерсен вӑл педагога вӗренсе тухнӑ, каярах тепре пӗлӳ илнӗ хыҫҫӑн экскурсоводра та тӑрӑшнӑ. Педагогикӑри стажӗ — 51 ҫул.
«Палан» хорта Роза Афанасьевна 2012 ҫултанпа юрлать. Коллектив тӗрлӗ ҫӗре концертсемпе тухса ҫӳрет. Роза Андреева тӗрлӗ конкурсра ҫӗнтернӗ.
«Центрта мана килти пекех лайӑх. Кунта туссем нумай. Хора пула эпӗ нумай ҫӗнӗ юрӑ вӗрентӗм», – тет хастар хӗрарӑм.
Хӗрлӗ Чутайри «Солнышко» (чӑв. Хӗвелӗш) ача пахчинче Ача-пӑча Фольклориадин фестивальне ирттернӗ. Ӑна Раҫҫейре кӑҫал халӑхсен культура эткерлӗхӗн ҫулталӑкне ирттернӗ май йӗркеленӗ. Сӑмах май, ҫӗртмен 23-мӗшпе 27-мӗшӗсенче Шупашкарта I Ача-пӑча Фольклориади иртӗ — районти мероприятие унта хатӗрленсе ирттернӗ те.
Ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансем илемлӗ тумсемпе ташланӑ, вӑйӑ картине тӑнӑ, юрӑсем шӑрантарнӑ. Воспитательсем те чӑваш тумӗсем тӑхӑнса хутшӑннӑ. Фестивальте тӗрлӗ номинацисем пулнӑ: халӑх юрри, халӑх ташши, халӑх кӗвӗ инструменчӗсем, чӑваш халӑх вӑййисем.
Хӗрлӗ Чутай районӗн официаллӑ сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх фестиваль пурин кӑмӑлне те кайнӑ: ачасем те унта хавассӑн хутшӑннӑ, воспитательсем те пӗтӗм чунне парса ӗҫленӗ.
+16.3 °C